Normalizasyon, malzemelerde dövme, hadde gibi işlemlerden kaynaklı olarak oluşan homojen olmayan yapının giderilmesi ve tane küçültmek amacıyla yapılan ısıl işlemdir. Birçok şekillendirme yöntemi (hadde, dövme veya soğuk şekil verme gibi) sonrası metaller normalizasyon işlemine gereksinim duyar. Normalizasyon işleminde çelik homojen ve ince taneli hale getirilir.
Normalizasyon işlemi tavlama olarak da bilinir. Normalizasyon tavında genel olarak karbonlu ve düşük alaşımlı çelikleri, dövme, haddeleme veya sıcak döküm işlemlerinin ardından normalleştirmek amacıyla uygulanır. Normalizasyon işlemi homojenliğini kaybetmiş malzemelerin homojen bir yapı elde etmesi amacıyla yapılır. Ayrıca, tane küçültme, çeliklerin mekanik özelliklerinin iyileştirilmesi, yumuşatma tavı uygulanmış malzemelerin sertlik ve dayanıklılıklarını artırmak ve mekanik işleme kolaylığı için uygulanır.
Normalizasyon tavı ile malzemenin yapısındaki homojensizlik ortadan kaldırılır ve daha ince taneli bir yapı elde edilir. Normalizasyonun ardından oluşan sertlik, çeliğin mekanik özelliklerine ve soğutma hızına bağlı olarak değişkenlik gösterir.
Normalizasyon Tavı Nasıl Yapılır?
Normalizasyon işlemi için öncelikle malzemenin yüzeyi temizlenir. Normalizasyon ısıl işlemi malzemenin karbon miktarına göre A3 ya da Acm eğrilerinin 30-50°C kadar üzerine kadar ısıtma işlemi yapılır.
Normalizasyon uygulanan parçanın çapına ve kalınlığına göre ısıl işlem sıcaklığında belirli bir süre bekletilir. Isıtılan bu sıcaklık aralığında östenitik taneler meydana gelir. Östenitik taneler, bir önceki ferritik yapılara kıyasla küçüktür. Bekleme süresinin ardından malzemenin soğutma işlemi gerçekleşir. Malzeme fırın dışında sakin bir havada soğutulabilir. Kullanım şekline göre normalizasyon tavına ek olarak temperleme ya da gerilim giderme ısıl işlemleri uygulanabilir.
Normalizasyon işlemi sonrasında homojen ve ince taneli yapı elde edilir. Malzeme yüksek dayanımlı hale gelir. Normalizasyon işlemi sonrasında meydana gelen homojen ve ince taneli yapı ile çeliğin mekanik özellikleri malzemenin tüm alanında aynı değerlerde ölçülür. Normalizasyon işlemi sonrasında mekanik işleme kolay bir şekilde yapılır.
Normalizasyon İşleminin Avantajları
Normalizasyon yani tavlama işleminin avantajları şu şekilde sıralanabilir;
Normalizasyon işlemi malzemenin mukavemetini artırır. İç gerilimlerin giderilmesini sağlar. Normalizasyon işlemiyle esneklik artar. Malzemenin mekanik, elektriksel ve manyetik özellikleri iyileştirilir. Talaşlı işleme yeteneği artar.